Warta - trzecia pod względem długości (808,2 km) rzeka w Polsce (druga w pełni w jej granicach) o powierzchni dorzecza 54.529 km². Długość żeglownego odcinka w Poznaniu wynosi 15 km.
Źródła Warty znajdują się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w Kromołowie (obecnie przyłączonym do Zawiercia). W Kostrzynie nad Odrą uchodzi do Odry.
Przebieg rzeki[]
Odcinek górny[edytuj | edytuj kod][]
Źródła Warty znajdują się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w Kromołowie (w kaplicy św. Jana Nepomucena), dawnym mieście, obecnie przyłączonym do Zawiercia. Płynie tektonicznym Obniżeniem Górnej Warty wzdłuż krawędzi Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W Częstochowie rzeka zmienia kierunek biegu na wschodni, by za miastem spotkać się z Wyżyną Wieluńską (miejsce styku z Wyżyną Częstochowską), przełamując się przez nią głęboką na 70 m doliną – jest to Mirowski Przełom Warty. Pokonawszy go, łagodnie skręca na północ, a w okolicach Radomska na zachód. Następnie ponownie przełamuje się przez Wyżynę Wieluńską poprzez Działoszyński Przełom Warty, by nieco dalej przełamać się przez nią po raz trzeci, pokonując rozległy Łuk Załęczański i zawracając na krótko bieg o 180 stopni (na wschód). Pomiędzy miastem Warta a Skęczniewem tworzy zbiornik wodny „Jeziorsko”. Opuszczając ostatecznie wyżynę, obiera kierunek północny, niezmienny do wysokości miasta Koło, gdzie skręca na zachód, mija Konin i wpływa w Pradolinę Warciańsko-Odrzańską, tym samym kończąc swój górny bieg[potrzebny przypis].
Odcinek środkowy[edytuj | edytuj kod][]
W pobliżu Śremu Warta wpływa w Poznański Przełom Warty. Po przepłynięciu przez Poznań, rzeka natrafia w okolicy Obornik na przeszkodę w postaci wyższego obszaru Pojezierza Południowopomorskiego i ponownie zmienia kierunek na zachodni wpływając w Pradolinę Toruńsko-Eberswaldzką.
Odcinek dolny[edytuj | edytuj kod][]
Na początku dolnego biegu rzeki, w miejscowości Santok, do Warty uchodzi jej największy dopływ – Noteć. Po przepłynięciu przez Gorzów Wielkopolski Warta wpływa w obszar, na którym został utworzony Park Narodowy Ujście Warty, po czym w Kostrzynie nad Odrą uchodzi do Odry.
Zbiorniki na Warcie[edytuj | edytuj kod][]
- Zbiornik Jeziorsko
- Jezioro Porajskie
Dorzecze Warty[]
Dopływy w kolejności od źródeł
Nazwa rzeki | Dopływ | Źródło | Ujście | Długość (km) |
Pow. zlewni (km²) |
Stradomka | L | Herby | Częstochowa | 19,5 | 256,8 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Radomka | P | Blok Dobryszyce | Bobry | 15,0 | 51,4 | ||||||
Liswarta | L | Mzyki | Kule | 93,0 | 1558 | ||||||
Oleśnica | L | Wieluń | Niechmirów | 37,8 | 608 | ||||||
Widawka | P | Wzgórza Radomszczańskie gm. Kodrąb |
Jeziorko | 95,8 | 2385 | ||||||
Żeglina | L | Złoczew | Sieradz | 30,0 | |||||||
Pichna | P | Zduńska Wola | zb. Jeziorsko (2 niezależne koryta) | 28,8 | |||||||
Ner | P | Łódź | Majdany | 134,0 | 1866 | ||||||
Rgielewka | P | Józefowo | Powiercie | 35,0 | |||||||
Kiełbaska | L | Żdżenice | Koło | 45,0 | 490,9 | ||||||
Powa | L | Smaszew | Rumin | 44,2 | 369,5 | ||||||
Warcica | P | Koło | Pogorzałki | 20,5 | |||||||
Czarna Struga | L | Żelazków | Zagórów | 52,0 | |||||||
Meszna | P | jez. Powidzkie | Policko | 37,0 | 705 | ||||||
Wrześnica | P | Gniezno | Samarzewo | 49,0 | 355 | ||||||
Prosna | L | Wolęcin | Modlica | 216,8 | 4924,7 | ||||||
Lutynia | L | Korytnica | Orzechowo | 60,0 | |||||||
Maskawa | P | Józefowo | Jaszkowo | 56,4 | 620,8 | ||||||
Samica Stęszewska | L | Grzebienisko | Rogalinek | 37,8 | 182,7 | ||||||
Wirynka | L | Palędzie | Łęczyca | 17,0 | |||||||
Kopel[3] | P | między miejscowościami Sokolniki Gwiazdowskie a Puszczykowo-Zaborze | Czapury | 34,0 | 388 | ||||||
Strumień Junikowski | L | Ławica | Luboń | 11,7 | 48,4 | ||||||
Bogdanka | L | jez. Strzeszyńskie | Poznań | 9,0 | |||||||
Cybina | P | Iwno | Poznań | 41,0 | 213 | ||||||
Główna | P | Lednica | Poznań | 45,6 | 247 | ||||||
Trojanka | P | Puszcza Zielonka | Mściszewo | 20,0 | 147,6 | ||||||
Wełna | P | Osiniec | Oborniki | 118,0 | 2621 | ||||||
Samica Obornicka | L | jez. Kierskie | Kiszewo | 36,5 | 224,1 | ||||||
Sama | L | Batorowo | Obrzycko | 44,2 | 448,4 | ||||||
Oszczynica | L | jez. Lubocześnickie | Sieraków | 37,5 | 293,7 | ||||||
Obra | L | Stara Obra | Skwierzyna | 254,0 | 4022 | ||||||
Noteć | P | Szczecin | Santok | 391,3 | 17300 | ||||||
Kłodawka | P | jez. Karskie Wielkie | Gorzów Wielkopolski | 27,3 | |||||||
Witna | P | jez. Wielkie, okolice | Białczyk | 15,0 | |||||||
Postomia | L | jez. Postomsko | Kostrzyn nad Odrą | 67,0 | 425 |
Urbanizacja[]
Miasta położone nad Wartą
- Zawiercie
- Myszków
- Częstochowa
- Działoszyn
- Sieradz
- Warta
- Uniejów
- Koło
- Konin
- Zagórów
- Pyzdry
- Śrem
- Mosina
- Puszczykowo
- Luboń
- Poznań
- Murowana Goślina
- Oborniki
- Obrzycko
- Wronki
- Sieraków
- Międzychód
- Skwierzyna
- Gorzów Wielkopolski
- Kostrzyn nad Odrą
Ciekawostki[]
- odległość od źródeł Warty do spotkania z Odrą jest większa niż Odry od jej źródeł do tego samego miejsca.
- jeśli uwzględnić tylko długość rzeki znajdującej się na terytorium kraju, to Warta jest drugą co do długości rzeką w Polsce zaraz po Wiśle.
- jest drugą rzeką wymienianą w hymnie Polski:
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę
- pod Gorzowem Wlkp. z Wartą krzyżuje się rurociąg „Przyjaźń”.
- nazwa miasta, w którym Warta ma swoje źródła – Zawiercie wzięła się właśnie od nazwy rzeki i określenia „za Wartą”.
- „Warta” jest nazwą szeregu klubów sportowych[1]