PeWuKa z lotu ptaka
Główne wejście z Wieżą Górnośląską w tle
Pawilon Przemysłu Wódczanego
Siedziba dyrekcji PeWuKa
Restauracja centralna
Lokalizacja terenów wystawowych
Powszechna Wystawa Krajowa (pot. Pewuka) - ogromna, pionierska wystawa wystawiennicza zorganizowana w 1929 roku, z okazji 10-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Jej idea narodziła się w Warszawie, jednak dzięki targowym tradycjom Poznania oraz wysiłkowi ówczesnego prezydenta miasta Cyryla Ratajskiego odbyć mogła się właśnie tutaj. Protektorat nad PeWuKą objął Ignacy Mościcki a na czele Komitetu honorowego stanął Józef Piłsudski.
Wystawa prezentowała dorobek gospodarczy, kulturalny, naukowy i polityczny kraju, który na mapie Europy widniał krótko, bo zaledwie dekadę, po okresie niemal 150 lat politycznego niebytu. Od maja do września 112 pawilonów Pewuki zwiedziło 4,5 miliona osób z całego świata.
Goście wyjeżdżali z Poznania zafascynowani miastem, nowoczesną architekturą pawilonów, atrakcjami i przede wszystkim - ciekawą ekspozycją. Nigdy wcześniej ani nigdy później Polacy nie zorganizowali tak potężnej wystawy, z której rozmachem dziś równać się mogą wyłącznie światowe wystawy EXPO.
Cała Polska na PeWuCe[]
Protektorat nad wystawą objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, prof. Ignacy Mościcki, który powiedział:
Powszechna Wystawa Krajowa nie tylko powinna dać pełny obraz dzisiejszej twórczości całego Narodu, ale i podnietę do tem większego jej rozwoju na przyszłość.
Wystawa była gigantyczna. Zajęła 65 hektarów - tj. trzy razy większą powierzchnię niż współczesne Międzynarodowe Targi Poznańskie, największy obiekt wystawienniczy w dzisiejszej Polsce. Ekspozycję prezentowano w 112 obiektach. Ekspozycja Pewuki obejmowała polskie dokonania w dziedzinie przemysłu, handlu, rolnictwa, opieki społecznej, wychowania fizycznego, higieny i sportu oraz kulturę, sztukę i naukę. Na PeWuCe zaprezentowało się 1.427 wystawców.
W pawilonach tematycznych prezentowano przemysł ciężki, metalowy, lotniczy, samochodowy czy elektrotechnikę. Swoje pawilony miały też Przemysł Drzewny, Handel i Ubezpieczenia czy Rzemiosło. Panie chętnie odwiedzały Pawilon Pracy Kobiet oraz pawilony poświęcone włókiennictwu, konfekcji, galanterii i jedwabnictwu. Oryginalnym kształtem z trzema wieżami wyróżniał się Pawilon Przemysłu Wódczanego. Goście odwiedzali także Pawilon Przemysłu Likierowego i Koniakowego oraz pawilony Fabryki Czekolady Goplana, firmy E.Wedel i syn czy Browaru Okocimskiego.
Tereny dzielnicy Łazarz zajmowały pawilony rolnicze - Produkcja zwierzęca, Mleczarstwo i jajczarstwo, Przemysły Ziemniaczane, Akwarium (Pawilon Rybacki) czy Melioracje Rolne oraz Meteorologia. Osobne pawilony miały Miasto Lwów oraz Gdańsk.
Sporo miejsca na Pewuce poświęcono także instytucjom publicznym i urzędom. Odwiedzić można było m.in. Ministerstwo Komunikacji, Ministerstwo Poczty i Telegrafów, Ministerstwo Rolnictwa czy Ministerstwo Reform Rolnych (sic!). Pewuka miała też swój Pałac Sztuki. Uruchomiono go w istniejącym do dziś Collegium Anatomicum. W ciasnych salach prezentowano m.in. dzieła Matejki i Wyspiańskiego.
Poznań najmodniejszym miastem w Polsce[]
Pewuka była najgorętszym tematem poruszanym w mediach. Zafascynowani Wystawą dziennikarze napisali o niej 20 tysięcy entuzjastycznych artykułów. Dzięki temu Poznań stał się najmodniejszym miastem, które wypadało odwiedzić.
Przez 138 dni tereny Pewuki odwiedziło cztery i pół miliona osób, w tym 200 000 zagranicznych gości (90 000 z Niemiec, 80 000 z Czechosłowacji, 10 000 z Ameryki, i 20 000 z innych krajów). Zwiedzanie Pewuki mogło zabrać nawet cały tydzień. Goście szukali więc także rozrywki.
Postarano się, by i ona stała na światowym poziomie. Organizowany koncerty, pokazy filmów, sztuczne ognie. W Arenie odbywały się korsa konne, powozowe i samochodowe oraz widowiska, np. „Zaślubiny Wisły z Bałtykiem", „Wesele na Kurpiach" czy „Kościuszko pod Racławicami". Można było potańczyć na dancingu lub obejrzeć kabaret.
Wielkim powodzeniem cieszyła się poznańska Palmiarnia z największym kompleksem roślinności tropikalnej w Polsce. Zwiedzający Pewukę mogli podziwiać największą fontannę ulokowaną w parku Wilsona.
Lecz największym wabikiem dla zwiedzających było niewątpliwie pewukowe Wesołe Miasteczko wzorowane na najlepszych europejskich lunaparkach. Najdłuższa kolejka górska, przenośna zjeżdżalnia wodna, diabelskie koło czy... wioska murzyńską stanowiły najmodniejsze atrakcje ówczesnego okresu, często widziane w Polsce po raz pierwszy. Jedną z gorszących atrakcji parku rozrywki, wzbudzających ogromne zainteresowanie panów był pierwszy polski peep-show dumnie nazwany "Najpiękniejsze Kobiety Świata"...
PeWuKa - siła miastotwórcza[]
Przygotowania do Wystawy trwały kilka lat. Poznań z prowincjonalnego miasta przeradzał się w metropolię. Pech chciał, że na ostatnim zakręcie, zimą 1928/1929 roku organizatorom Pewuki na drodze do sukcesu stanęły potężne mrozy. Słupek rtęci spadał do minus 30 stopni Celsjusza, a wciąż stawiano nowe pawilony, wykańczano Hotel Polonia, tworzono od podstaw tereny targowe w okolicach obecnej Areny, przebudowywano dworzec tworząc wejście zachodnie, układano torowiska, rozbudowywano Palmiarnię... Mimo to udało się. Architekturą Wystawy i Poznania zachwycali się goście z całego kraju i świata.
Wiele z obiektów wybudowanych z okazji Pewuki służy Poznaniowi do dziś, są to m.in. pawilon 3A MTP, Dworzec Zachodni, Collegium Chemicum, Collegium Anatomicum czy Hotel Polonia (dziś szpital wojskowy).
Ludzie Pewuki[]
Ciekawostki o Pewuce[]
- Przez 138 dni tereny Pewuki odwiedziło cztery i pół miliona osób, w tym 200 000 zagranicznych gości (90 000 z Niemiec, 80 000 z Czechosłowacji, 10 000 z Ameryki, i 20 000 z innych krajów)
- Powszechna Wystawa Krajowa odbyła się na powierzchni 65 hektarów - trzy razy większej niż współczesne Międzynarodowe Targi Poznańskie
- Organizacja Pewuki kosztowała 100000 000 złotych
- Wybudowano 112 wystawowych obiektów.
- Przygotowania do Pewuki trwały przez prawie 900 dni
- Przy pracach budowlanych zatrudnionych było 1200 robotników, a prawie trzy razy więcej w warsztatach przygotowujących poszczególne ekspozycje.
- Na cele budowlane zużyto m.in. 10 mln cegieł, 200 wagonów cementu, 20 wagonów żelaza, 8000 m3 drzewa
- Przeprowadzono 8 km dróg dla pieszych, 13 km sieci wodociągowej, prawie 3 tys. m.kw. parkanów
- Zwiedzanie Pewuki mogło zabrać nawet cały tydzień
- W trakcie Pewuki odbyło się 129 towarzyszących Wystawie zjazdów i kongresów
- Zafascynowani Wystawą dziennikarze napisali o niej 60 tysięcy entuzjastycznych artykułów
- Z okazji Pewuki wybudowano specjalny hotel wystawowy - największy hotel w międzywojennej Polsce (obecnie 111 Szpital Wojskowy).
- Dla przybyszów zwiedzających Wystawę miasto przygotowało też miejsca w nowym Domu Akademickim oraz setki kwater w szkolnych klasach, internatach i bursach, do których wyposażenia zakupiono 11 tysięcy żelaznych łóżek, 16 tysięcy sienników i sprowadzono 70 wagonów specjalnie sprasowanej słomy do ich wypchania.
- Zwiedzający Pewukę mogli podziwiać największą w Polsce fontannę ulokowaną w parku Wilsona
- Restauracja Centralna wystawy była największym obiektem gastronomicznym w Polsce - 500-osobowy personel kelnerów i pikolaków mógł na raz obsłużyć 2,500 gości
- Na boisku Pewuki rozegrano pierwsze międzynarodowe spotkanie z udziałem Polskiej reprezentacji hokejowej
- Na terenie Pewuki działał największy w międzywojennej Polsce park rozrywkowy, po raz pierwszy nazwany wtedy Wesołym Miasteczkiem. Wśród atrakcji była 120-metrowa kolejka górska, największa w Europie przenośna 92-metrowa zjeżdżalnia wodna, elektrodrom na 25 skuterów, auto-kolejka na 15 wózków, diabelskie koło czy 20-metrowy wodospad.
- Na terenie Wesołego Miasteczka na Pewuce zainstalowano pierwszy polski peep-show. "Atrakcja ta wywołała duże zgorszenie w świecie kobiecym" choć "sama przez się nie była niemoralną" - podkreślali organizatorzy Wystawy
- Z okazji Pewuki poznańska Palmiarnia trzykrotnie zwiększyła swój obszar i stała się największym kompleksem roślinności tropikalnej w Polsce. Była to jedna z największych atrakcji Powszechnej Wystawy Krajowej.
- Potwór Głodomór straszył dzieci w Parku Wilsona
- Wystawa „wystąpiła” w filmie „Milionowy spadkobierca”[1]
Źródła[]
- ↑ hasło „Milionowy spadkobierca” w: „Internetowa Baza Filmu Polskiego” filmpolski.pl, Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi.