Zaprzysiężenie Straży Ludowej na placu Wolności (23 lutego 1919)
Legitymacja członka Straży Ludowej (front)
Legitymacja członka Straży Ludowej (rewers z podpisem Juliana Lange)
Pieczęć Naczelnej Komendy Straży Ludowej
Straż Ludowa - ochotnicza formacja utworzona jesienią 1918 na terenie Wielkopolski. Zadaniem Straży Ludowej była ochrona polskiej ludności przed atakami ze strony niemieckiej. Jej utworzenie miało duży wpływ na przebieg późniejszego powstania wielkopolskiego.
Pierwsze oddziały Straży, zwanej wówczas Obywatelską, zaczęto formować w październiku 1918. 17 października 1918 na tajnym spotkaniu w Poznaniu utworzono konspiracyjną 9 osobową Komendę Tymczasową Straży Obywatelskiej, na której czele stanął Julian Lange. Komenda ujawniła swe istnienie 10 listopada.
Straż funkcjonowała początkowo tylko w Poznaniu. Na skutek apeli Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej zaczęto tworzyć Straże w całym regionie. Określenie Straż Ludowa zaczęło pojawiać się 20 listopada.
Cechy formacji[]
Straż Ludowa w regionie Wielkopolski nie tworzyła jednolitej struktury. Jej lokalne struktury zapewniały bezpieczeństwo na swoim terenie, przejmując obowiązki pruskich żandarmów porzucających swe posterunki.
Rezolucja Sejmu Dzielnicowego[]
Obradujący w grudniu 1918 w Poznaniu Polski Sejm Dzielnicowy wydał rezolucję wzywającą do tworzenie oddziałów Straży w każdej miejscowości. Kilka dni później wydano instrukcję zawierającą zadania Straży: utrzymanie ładu, porządku i bezpieczeństwa publicznego.
Zakładano, iż do formacji wstępować będą ochotnicy w wieku 18-50 lat: starsi wiekiem żołnierze, członkowie towarzystw sokolich, bractw strzeleckich oraz skauci. Jej członków obowiązywał rygor wojskowy. Straż nadzorowana była przez powiatowe rady ludowe.
Obrona Krajowa[]
Na początku roku 1919 Straż Ludowa była już podległa Dowództwu Głównemu Wojsk Polskich w Wielkopolsce. Z dniem 30 maja 1919 r., dekretem Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej, Straż Ludowa została przekształcona w Obronę Krajową, paramilitarną organizację przygotowująca niepoborowych i zwolnionych ze służby do walki czynnej oraz krzewiącą nastroje patriotyczne.