Combino na przystanku Aleje Solidarności
Poznański Szybki Tramwaj (PST, potocznie „Pestka”) - bezkolizyjna trasa tramwajowa z Jeżyc na Piątkowo o długości 6,1 km, którą otwarto w roku 1997. Na trasie Pestki tramwaje osiągają prędkość 70 km/h.
Plany[]
Pierwsza koncepcja budowy trasy tramwajowej w kierunku północnym pojawiła się już w roku 1928. Zakładała ona powstanie kolejki miejskiej, wykorzystującej częściowo tory kolejowe, łączącej Luboń z Winiarami. Planowano zbudowanie wiaduktu nad ulicą Poznańską i nad torami kolejowymi.
Po roku 1945 komunistyczne władze powróciły do tego pomysłu, ale tylko na papierze - rozważano poprowadzenie trasy w tunelu lub nad ziemią.
Epoka Gierka[]
Na fali gierkowskich inwestycji lat 70., Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej zadecydowało w 1974 roku, że do roku 2000 w liczących ponad milion mieszkańców Warszawie i Łodzi powstanie metro, a w Poznaniu, Szczecinie, Bydgoszczy, Krakowie i Wrocławiu - trasy szybkiego tramwaju. Zatwierdzony wówczas plan zagospodarowania przestrzennego miasta zawierał trasę PST jako najefektywniejszego środka miejskiego transportu[1].
W roku 1978 przystąpiono do kreślenia szczegółowych projektów trasy Pestki, które ukończono w 1980 roku.
Tramwajem do Owińsk[]
Pierwotny projekt Pestki zakładał połączenie Górczyna oraz Dworca PKP z Winogradami, Piątkowem, Moraskiem, Murowaną Gośliną, Owińskami. Podzielona na sześć odcinków trasa miała mieć 26,8 km długości i zapewniać komunikację miastu, które wg planów miało rozwijać się na północ, wzdłuż Warty, by stać się milionową metropolią. Powstać miała także specjalna zajezdnia w Miękowie, a trasę obsługiwać miały wagoniki metra. Planowano również drugą linię - z Rataj na Jeżyce.
Poznań nie rozwijał się jednak tak intensywnie jak zakładali urbaniści - plany Pestki trzeba było zweryfikować.
Budowa[]
Estakada na doliną Bogdanki w budowie (rok 1983)
Wiadukt nad ulicą Libelta w budowie (rok 1991)
Ślepe zakończenie torów postojowych dla EZT i słupy – pozostałość po niezrealizowanej pętli Most Teatralny
Z planów budowy tras szybkiego tramwaju w latach PRL wywiązał się tylko Poznań. Mimo potężnego kryzysu gospodarczego, włodarzom miasta udało się uzyskać środki potrzebne na rozpoczęcie budowy w roku 1982.
Do upadku PRL w roku 1989 powstało 60% odcinka z centrum na Piątkowo. Jego budowa toczyła się w wyjątkowo ślimaczym tempie. Poznaniacy obawiali się, że na trasie nigdy nie pojawią się wagony z pasażerami, a betonowe filary zwyczajnie rozpadną się zanim trasa zostanie otwarta.
W roku 1990 nie do końca wiedziano co zrobić z tym reliktem minionego ustroju. Zapadła jednak decyzja o kontynuacji budowy, aby zapewnić dobrą komunikację z Piątkowem i Winogradami. Ówczesna premier rządu, Hanna Suchocka, zadbała o państwowe dotacje do poznańskiej inwestycji.
PST a istniejąca sieć tramwajowa[]
W tym okresie wahano się czy łączyć PST z istniejącą siecią tramwajową czy też w okolicach Mostu Teatralnego stworzyć olbrzymi węzeł przesiadkowy dla tysięcy pasażerów. Rozważano budowę wind lub ruchomych schodów. W okolicach samego mostu widać pozostałości tego wariantu w postaci słupów trakcyjnych[2].
Koncepcja, która ostatecznie zwyciężyła, a więc połączenie Pestki z siecią tramwajową, ma do dzisiaj wielu przeciwników.
Zajezdnia Lechicka[]
Przy przystanku Lechicka miała zostać zbudowana zajezdnia tramwajowa. Na jej potrzeby powstał wiadukt w połowie odległości pomiędzy przystankami Aleje Solidarności i Lechicka. W trakcie budowy odstąpiono od tego projektu, a wiadukt pozostał nieużywany. Dopiero w 2005 roku został on zaadaptowany na wiadukt drogowy przy okazji otwarcia CH Plaza.
Przystanek Wielkopolska[]
W projektach uwzględniano również budowę siódmego przystanku Pestki nad Aleją Wielkopolską. Koncepcji ostatecznie nie zrealizowano. Na przecięciu PST oraz Alei widoczne są jednak betonowe podpory mające służyć planowanemu przystankowi.
Otwarcie[]
Bilet na „promocyjny” przejazd Pestką dołączany do „Głosu Wielkopolskiego”
Poznański Szybki Tramwaj otwarto oficjalnie 1 lutego 1997 roku, kiedy to zmieniono trasy linii tramwajowych.
Jednak już dzień wcześniej kursowała na trasie PST darmowa linia 14 (Os. Sobieskiego - Gwarna). Pierwszy tramwaj pojawił się na trasie Pestki 30 stycznia 1997 roku o godz. 10.08. W związku z opóźnieniem dostaw tramwajów typu Tatra (pierwszy pojawił się na torach PST 27 września 1997 roku), Pestkę otwierał tramwaj z demobilu - GT8 652. Zainteresowanie nową trasą wśród Poznaniaków było olbrzymie.
Na trasie początkowo kursowały tramwaje linii 12, 14 oraz 15. Duża popularność Pestki spowodowała uruchomienie kolejnej linii oznaczonej, nietypowo dla linii tramwajowych, literą - D. Aby uniknąć mylenia jej z autobusową linią pospieszną, nadano jej nr 16.
Trasa[]
Estakada nad Bogdanką
Na liczącej 6,1 km długości trasie Pestki znajduje się sześć przystanków (każdy oznaczony innym kolorem):
- „Słowiańska” - kolor zielony,
- „Aleje Solidarności” (do 25 sierpnia 2005 „Serbska”) - żółty,
- „Lechicka/Poznań Plaza” (do 1 czerwca 2005 „Lechicka”) - niebieski,
- „Kurpińskiego” - pomarańczowy,
- „Szymanowskiego” - czerwony,
- pętla Osiedle Jana III Sobieskiego.
Wszystkie przystanki (z wyjątkiem „Lechicka/Poznań Plaza”) umożliwiają przesiadkę na linie autobusowe, których przystanki zlokalizowane są na wiaduktach nad przystankami szybkiego tramwaju.
Współczesność[]
Tramwaje na trasie Pestki
Tramwaje na trasie Pestki
W styczniu 2004 roku do Poznania trafiło 14 tramwajów Combino (w 100% niskopodłogowych) przeznaczonych do obsługi linii kursujących na trasie PST.
Obecnie na trasie Pestki kursują cztery linie tramwajowe: 12, 14, 15, 16 oraz dodatkowo w dni robocze dwie linie szczytowe: 19 oraz 20. W nocy zaś kursuje jedyna nocna linia tramwajowa - 201.
W sierpniu 2015 r. trasa Pestki była zamknięta - przeprowadzono wówczas pierwszą od chwili jej uruchomienia kompleksową wymianę trakcji zasilającej[3].
Od 27 lipca do 31 sierpnia 2016 r. prowadzony będzie pierwszy gruntowny remont trasy od czasu jej otwarcia. W ramach prac torowych wymienione zostaną szyny łukowe na odcinku od ul. Lechickiej do ul. Szymanowskiego oraz na odcinku od Słowiańskiej do ul. Roosevelta, które uległy naturalnemu zużyciu. Łącznie wymienione zostanie 800 mb szyny. Wykonany zostanie także remont sieci trakcyjnej na odcinku od ul. Roosevelta do przystanku tramwajowego Słowiańska. Zakres prac dotyczy odcinka 3500 metrów bieżących pojedynczego toru[4].
Pestką na Dworzec[]
Wizualizacja: Biuro Projektów Komunikacyjnych w Poznaniu Sp. z o.o
Budowa przedłużenia Pestki do Dworca Zachodniego[5]
W ramach inwestycji związanych z Euro 2012 powstało przedłużenie trasy Poznańskiego Szybkiego Tramwaju do Dworca Zachodniego[6]. Na nowej trasie o długości ok. 2000 metrów zlokalizowane zostały dwa przystanki: przy Kaponierze Kolejowej (nadal w budowie) oraz przy peronie 7 Dworca, który zostanie w tym celu przebudowany. Za Dworcem zlokalizowana została pętla tramwajowa, połączona dalej z torami w osi ulicy Głogowskiej[7].
Dzięki tej inwestycji odciążony został węzeł Mostu Teatralnego i Ronda Kaponiera. Uniezależnienie trasy PST od konieczności włączenia do systemu tramwajowego na terenie miasta umożliwiłoby wprowadzenie do eksploatacji dłuższych pociągów dwukierunkowych, co też zwiększyłoby przepustowość trasy[8].
Oddanie nowego fragmentu Pestki do użytku zaplanowano początkowo na grudzień 2012 lipiec 2013 roku. Koszt inwestycji, w części finansowanej z funduszy Unii Europejskiej, to ponad 131 mln zł[9].
Pierwsze kursy[]
Pierwsze tramwaje na wydłużonym odcinku Pestki pojawiły się 1 września 2013[10]. Nadal w budowie pozostaje węzeł przesiadkowy Rondo Kaponiera - pasażerowie korzystają tymczasowo z przystanku przy moście Teatralnym.
Pestka w skali kraju[]
Pestka była pierwszą nowoczesną trasą szybkiego tramwaju w Polsce. Dopiero później powstawał m.in. Krakowski Szybki Tramwaj (grudzień 2008). Inne miasta mają w swoich planach podobne rozwiązania[11].
Ciekawostki[]
- Szacowany koszt budowy Pestki, z uwzględnieniem inflacji, to ok. 200 mln zł.
- Na uroczystości otwarcia PST ówczesny dyrektor poznańskiego MPK Jerzy Babiak otrzymał od prezydenta miasta dynię, w której znajdowało się wiele pestek. Pestka to używana przez Poznaniaków potoczna nazwa Szybkiego Tramwaju.
- Na trasie zlokalizowanych jest 20 obiektów inżynierskich (wiadukty, kładki dla pieszych, kładki technologiczne). Najbardziej imponujący z nich to estakada nad doliną Bogdanki o długości 694 metrów.
- Dwie trzecie trasy przebiega w wykopie o głębokości 6 metrów.
- W ciągu jednej godziny trasą może się przemieścić ok. 6000 pasażerów.
- Aktualna liczba kursów – 777 dziennych oraz 24 nocne.
- Perony przystankowe mają długość 96 metrów.
- 85 km kabli zapewnia zasilanie trakcji i łączność na trasie.
- Sieć trakcyjna ma długość 16 km.
- Uwzględniając 15 letni czas budowy, codziennie w tym okresie powstawał nieco ponad metr trasy.
- Zamówione specjalnie na potrzeby obsługi Pestki tramwaje typu Tatra RT6N1, z uwagi na ich wysoką awaryjność, wycofano ze służby na liniach obsługujących PST na początku stycznia 2010 roku.
- Przez pierwsze trzy lata funkcjonowania, tramwaje na trasie Pestki przewiozły ok. 60 mln pasażerów.
Źródła[]
- ↑ Poznań był pierwszy - dziś rocznica uruchomienia szybkiego tramwaju
- ↑ Przystanek, nr 2 (118)/2011
- ↑ ztm.poznan.pl - Wymiana trakcji na trasie PST i inne modernizacje. Będą zmiany w transporcie publicznym
- ↑ lepszypoznan.pl - Miesiąc remontów tramwajowych torowisk
- ↑ Przedłużenie PST
- ↑ Przedłużenie Poznańskiego szybkiego Tramwaju do dworca zachodniego w Poznaniu
- ↑ Przedłużenie Poznańskiego Szybkiego Tramwaju
- ↑ Poznański Szybki Tramwaj
- ↑ Przedłużenie trasy Poznańskiego Szybkiego Tramwaju (PST) do Dworca Zachodniego w Poznaniu
- ↑ Parada tramwajowa z okazji uruchomienia trasy PST do Dworca Zachodniego
- ↑ Poznański Szybki Tramwaj