Ulica Jana Matejki

Patron:	Jan Matejko
Długość:	1159 m
Czas powstania:	1895
Dzielnice:	Grunwald, Łazarz
Zakres numerów:	1-8, 11, 18, 22, 29-30, 32-48, 50-68
Kody pocztowe:	60-766 60-767 60-768 60-769 60-770 60-771 60-772
Autobusy:	64 251
Tramwaje:	6 13 15
Zdjęcia:	zobacz pełną galerię

Neue Gartenstrasse 1911 — Ulica na pocztówce z roku 1911 (narożnik Auguste-Victoria-Strasse)

Ulica Jana Matejki - ulica na Łazarzu łącząca Grunwaldzką z Niegolewskich. Jej przedłużeniem na północ jest ul. Szylinga a na południe ul. Kasprzaka, jest to najważniejsza ulica Górnego Łazarza, łącząca Łazarz z Jeżycami. Wytyczona w 1895 roku i powtarza bieg drogi wiejskiej (drogę tą widać na planach z 1795 roku). Początkowo planowano wybudować przy niej wille, a zbudowano głównie secesyjne kamienice.

Przynależność[]

Ulica/plac należy^[1] do rejonu:

samorządu lokalnego Św. Łazarz;
Szkoły Podstawowej nr 26 oraz Gimnazjum nr 33;
parafii Świętego Michała Archanioła i parafii Świętej Anny;
obwodów wyborczych okręg II obwód 49, okręg II obwód 45, okręg II obwód 44, okręg II obwód 50 i okręg II obwód 51;
obwodów wyborczych do rad osiedli okręg I-Św.Łazarz obwód 1, okręg I-Św.Łazarz obwód 8, okręg I-Św.Łazarz obwód 7 i okręg I-Św.Łazarz obwód 2;
komisariatów komisariat Targi rewir I rejon 1, komisariat Grunwald rewir III rejon 34, komisariat Grunwald rewir III rejon 33 i komisariat Targi rewir I rejon 2.

Historia[]

Ulica została włączona w granice miasta w roku 1900 pod nazwą Neue Gartenstrasse (pol. Nowa ulica Ogrodowa).

Ulicę tę często mylono z Ogrodową. Mimo licznych prób zmiany jej nazwy, obowiązywała ona aż do roku 1919 - 15 listopada jej patronem został Jan Matejko.

W trakcie okupacji niemieckiej ulica nosiła nazwę Wilmsstrasse.

Zbigniew Zakrzewski tak pisze o tej ulicy:

Tu spotkały się tereny parkowe z wojskowymi. Wyrosła luksusowa dzielnica Poznania zasiedlona przez pruską plutokrację i wysokich urzędników. Odtąd wykwint – niekiedy napuszony- ozdobnych fasad z balkonami, wnękami i wykuszami, a także niektórych klatek schodowych charakteryzuje do dziś zabudowę tej okolicy.

Przy ulicy[]

Pierzeja wschodnia[]

Nr 1 - kamienica narożnikowa Matejki 1/Grunwaldzka 20b, zbudowana w 1900 roku, odnowiona i przebudowana. Projektował ją, jak i sąsiednią przy ulicy Grunwaldzkiej 20a, Paul Pitt. Kamienica w 1945 roku była wypalona; po odbudowie w 1947 r. straciła swój urok. Obie kamienice miały zostać rozebrane (ulice miały być szerokie, ale ze względu na brak funduszy pomysłu nie zrealizowano).
Nr 2 – secesyjna kamienica wybudowana w roku 1900. Charakteryzuje ją interesująca elewacja – bogata dekoracja na tynku ujęta w ramy z kolorowej cegły. 28 października 2008 roku z kamienicy zniknęła „Miniaturka”- po prawie 60 latach działalność zakończył bar mleczny przy ulicy Matejki 2 „Miniaturka” istniała od 1952 roku i była najstarszym tego typu barem w Poznaniu, teraz na miejscu „Miniaturki” jest apteka.
Nr 3 - kamienica zbudowana dla właściciela cegielni Otto Fechnera, projekt Paula Pitta. Na każdym piętrze wybudowano po dwa mieszkania, wielkie pokoje często otwarte na balkony. Balkony zdobne są w secesyjne balustrady.
Nr 8 - II Liceum Ogólnokształcące im. Heleny Modrzejewskiej i Generałowej J. Zamoyskiej.
W dalszej części wschodniej pierzei ulicy Matejki znajduje się zespół willowy – Kaiser-Wilhelm-Anlage (Założenie Cesarza Wilhelma) – wille zbudowane przy ulicach Orzeszkowej i Konopnickiej, a w następnej części pierzei wschodniej Park Wilsona.
Na narożniku ulicy Matejki i ulicy Berwińskiego – willa Paula Ueckera wraz z ogrodami. Wpisana do rejestru zabytków od 25 kwietnia 1979 roku pod nr A-219.
Nr 32/33 - w piętrowej willi pod tym numerem mieszkał, przez czas jakiś prof. Henryk Zygalski - jeden z kryptologów, który przyczynił się do złamania „Enigmy”. W roku 2004 Rada Osiedla Św. Łazarz ufundowała tablicę pamiątkową, którą umieszczono na frontowej ścianie budynku.
Nr 38 - imponująca kamienica o niezwykle zdobnej elewacji, powstała w początkach XX wieku. Zajmuje sześć kondygnacji wraz z mieszkalnym poddaszem. Zdobiona centralnym wykuszem; zbudowana w stylu neoklasycystycznym. Szczyt z parą korynckich kolumn, zdobna fasada z napisem „Hora ruit carpe diem” – Godziny upływają, skub dzień.
Nr 39 - ostatnia kamienica po południowej stronie ulicy Matejki, narożnik z ulicą Niegolewskich 16. Wybudowana została na początku XX wieku dla rodziny Suwalskich - zaprojektowana przez Stefana Suwalskiego i Rogera Sławskiego. Wpisana do rejestru zabytków od 1 października 1993 r. pod nr A-426.

Pierzeja zachodnia[]

Nr 40 – kamienica „Zielona Perła Łazarza” zbudowana 1906–1907, projektował ją jeden z najlepszych architektów Poznania początku XX wieku – Paul Pitt. Miała błyszczeć jak wszystkie budynki projektowane przez Paula Pita i utraciła swój blask. Aktualnie jest problemem dla władz - nie można znaleźć właściciela. Dość często wybuchają tu pożary. Wpisana została do rejestru zabytków pod pozycją A-462 w dniu 27 kwietnia 1999 roku.
Kościół św. Anny - zbudowany w latach 1904-1907, zajmuje obszerną parcelę na narożniku ulicy Matejki i Limanowskiego.
Nr 44 – narożnikowa kamienica Matejki 44/Limanowskiego 10, zbudowana w 1901 roku, według projektu architekta z kręgu Leona Eckerta, dla nauczyciela Emila Nicklausa. Dekoracja naśladuje sgraffito, mimo, że są to różnobarwne klinkierowe płytki i kształtki ceglane.
Nr 46 - kamienica zbudowana w 1903 roku dla garncarza S. Jaksa. Projektant nie jest znany. Zawiera dużo detali secesyjnych – wić roślinna, maszkaron, kwiaty słonecznika, biust kobiety, miły portal. Dekoracja podnosiła rangę budynku i ceny wynajmu mieszkań.
Nr 47 - kamienica zbudowana dla znanego poznańskiego malarza i dekoratora wnętrz E. Rehfelda, projektu Paula Pitta. Dekoracje sztukatorskie wykonał Bolesław Richelieu (według Kroniki Miasta Poznania – „jeden z najlepszych sztukatorów Poznania”). Kamienica zwraca uwagę poręczami balkonów i wspaniałymi kratami loggii; na fasadzie z różnych miejsc „wynurzają się” rozmaite fantastyczne stwory, a z góry spogląda łabędź, zaś wstępu do niej strzeże smok z bajki.
Nr 48 a, b, c - narożnik Matejki i Wyspiańskiego - budynek wybudowany ok. 1905 r. według projektu architektów Paula Lindera i Karla Roskama. Mieścił się tu początkowo hotel. Przebudowano go w latach 1950-60. W 1966 r. budynek przejął Uniwersytet Poznański, który zlokalizował tu Instytut Akustyki Wydziału Fizyki oraz Wydział Matematyki i Informatyki – Colegium Mathematicum. Od 2006 roku firma Wechta w budynku urządziła mieszkania.
Skwer przy ulicy Wyspiańskiego/Matejki - nazywany także Placem Wyspiańskiego. Kiedyś na skwerze znajdowała się stacja benzynowa, dzisiaj jest zagospodarowany - oferuje skromne miejsce wypoczynku przy przystanku tramwajowym.
Johow Gelände - pierzeja zachodnia od skrzyżowania ulicy Berwińskiego/Wyspiańskiego z ulicą Grottgera to dwanaście kamienic (nry 50-61) - jest to najbardziej malownicza część założenia urbanistycznego Johow Gelände.
- Nr 50 - narożnikowa kamienica, zbudował ją w 1905-1906 roku dla siebie Max Johow (jeden z twórców założenia urbanistycznego – Johow-Gelände). Dwupiętrowy dom z zaokrąglonym narożnikiem, zwieńczonym oryginalnym hełmem z iglicą, posiada zróżnicowane fasady z wykuszami zakończonymi ozdobnymi szczytami. Oczy cieszą również sztukatorskie ozdoby jego elewacji oraz wspaniała dekoracja sieni klatki schodowej. Budowa przebiegała z kłopotami, bo jak powiada Zbigniew Zakrzewski w „Ulicami mojego Poznania”: „Dom przy narożniku Wyspiańskiego, gdzie dziś mieści się ekspozytura Urzędu Miejskiego-Grunwald, był projektowany i budowany jako wyższy. Okazało się jednak, że wskutek błędów w konstrukcji budynek taki mógłby się zawalić. Zaniechano więc budowy górnej kondygnacji i nakryto go niżej”. Dzisiaj w budynku znajduje się Urząd Miasta Poznania - Wydział Działalności Gospodarczej i Rolnictwa. Budynek znajduje się w rejestrze zabytków pod nr A-371 od dnia 26 marca 1992 roku.
- Nr 51 - kamienica zbudowana w roku 1905 przez mistrza budowlanego Heinricha Hinzego. Widać w niej ślady wiedeńskiej odmiany secesji. Znajduje się w rejestrze zabytków pod nr A-372 od 26 marca 1992 roku.
- Nr 52 - kamienica zbudowana w 1902/1903 roku, zaprojektowana przez Maxa Biele dla Karla Waltera. Posiada interesujący portal, zachowane rzeźby i bramę - niestety bardzo zaniedbane. Znajduje się w rejestrze zabytków pod nr A – 373 od 26 marca 1992 roku.
- Nr 53 _ kamienica zbudowana w 1905 roku; w rejestrze zabytków pod nr A – 374 od dnia 1 września 1992 roku
- Nr 54 - kamienica zbudowana w 1904 roku dla Paula Bąkowskiego zaprojektowana przez Emila Asmusa. Znajduje się w rejestrze zabytków pod nr A-375 od dnia 3 września 1992 roku.
- Nr 55 - kamienica zbudowana w 1903 roku zaprojektowana przez Emila Asmusa - w rejestrze zabytków pod nr A–376 od dnia 11 stycznia 1993 roku.
- Nr 56 - kamienica na narożniku ulicy Siemiradzkiego i Matejki, zaprojektowana przez Maxa Biele, zbudowana w latach 1902/1903. W rejestrze zabytków pod nr A-377 od dnia 19 stycznia 1993 roku.
- Nr 57 - kamienica - znajduje się w rejestrze zabytków pod nr A-378 od dnia 16 lutego 1993 roku. Kamienica z wykuszem, nibywieżą, zbudowana w roku 1904 - od lat mieści się tu siedziba Zarządu Komunalnych Zasobów Lokalowych (ZKZL).
- Nr 58; 59; 60 – kamienice - nr 58 z roku 1902-03 - w rejestrze zabytków pod nr A-379 od dnia 1 czerwca 1992 r.; nr 59 w rejestrze zabytków pod nr A-380 od dnia 16 lutego 1993 r.; nr 60 w rejestrze zabytków pod nr A-381 od dnia 16 lutego 1993 roku. Wszystkie kamienice zbudowane w 1904 roku, zaprojektowane przez Emila Asmus.
- Nr 61 - kamienica, zbudowana w 1904 roku, a zaprojektowana przez Emila Asmusa. Wpisana do rejestru zabytków pod nr A-382 z 26 lutego 1993 roku.

Nr 62 - budynek ujeżdżalni z kompleksu koszarowego Drugiego Pułku Huzarów, potem Piętnastego Pułku Ułanów Poznańskich. Ujeżdżalnia została zbudowana w roku 1905. Projektował ją jeden z najbardziej znanych architektów Poznania Emil Asmus. Teraz mieści się tutaj dyskont sieci „Biedronka”.
Nr 63 - domy z muru pruskiego (szkielet z drewnianych belek wypełniony cegłą). Dwie kamienice z lat osiemdziesiątych XIX wieku, - oba budynki były przeznaczone dla rodzin podoficerów i wchodziły w skład kompleksu koszar Drugiego Pułku Huzarów. Po nich koszary zajęli strzelcy konni, a po odzyskaniu niepodległości koszary zajął Piętnasty Pułk Ułanów. Koszary rozmieszczone były między ulicami Matejki, Grunwaldzką i Ułańską.
Nr 66; 65a; 66 - budynki zbudowane w roku 1906 dla zespołu niemieckich urzędników, przy ulicy Matejki i ulicy Skrytej, wg projektu Antona Künzla i współpracującego z nim Martina Muchy.
Nr 67 - kamienica zbudowana około 1900 roku. Projektantem był sam właściciel domu, architekt Anton Künzel. Przyziemie zbudowano z cegły klinkierowej; budynek posiada starannie opracowane elewacje. Rangę właściciela podkreśla wieżyczka na rogu, sztukateria secesyjna i barokowa (albo tynk udający sztukaterię) oraz bogate portale. Jedno skrzydło tej kamienicy znajduje się na ulicy Skrytej, kameralnej uliczki odchodzącej od ulicy Matejki.
Nr 68 - kamienica powstała w 1908 roku dla przedsiębiorcy budowlanego Martina Muchy. Charakteryzuje ją asymetryczna fasada oraz balkony, które ożywiają fasadę i sztukateria. Kamienica jest bardzo zaniedbana. Mieszkała w tej kamienicy Wanda Chełmońska–Boczkowska, córka malarza Józefa Chełmońskiego, również malarka, autorka obrazów „Procesja na Starym Rynku” i „Poznańska Bamberka”.

Dawne kino Olimpia[]

Jan Skuratowicz i Leszek Szurkowski w książce „Secesja w architekturze Poznania” pisze:

Na narożniku ulic Grunwaldzkiej i Matejki do 1945 roku wznosiła się jedna z najwspanialszych secesyjnych willi: dom Nazarego Kantorowicza, w okresie międzywojennym mieszczący dyrekcję Pewuki (Powszechnej Wystawy Krajowej). Wtedy w tym miejscu zaczynała się najważniejsza dzielnica nowego miasta, pełna wspaniałych willi i kamienic. Stąd chyba wszystko się zaczęło, by kontynuować dzieło nowego formowania miasta przez zespół Johowa i okolice placyku przy ulicy Wyspiańskiego.

Willi Nazarego Kantorowicza już nie ma - zamiast willi, na rogu Grunwaldzkiej i Matejki zbudowano modernistyczny budynek. Najpierw był to Dom Kultury Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa, później Kino Olimpia, następnie Teatr „Viva”, kolejno Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa i później Wydział Prawa i Administracji Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji. Aktualnie nie ma najemcy, zniknął również neon „Olimpia” z dachu.